W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba spraw dotyczących zawieranych pożyczek pomiędzy konsumentami a różnego rodzaju instytucjami pożyczkowymi. W wielu przypadkach po zawarciu umowy na pożyczkę niedużej kwoty, następnie okazywało się, że pożyczkobiorca musi zwrócić danemu przedsiębiorstwu o wiele więcej środków pieniężnych z uwagi na różnego rodzaju opłaty oraz odsetki. Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie odpowiednich regulacji dotyczących tego typu umów, tak aby konsumenci nie byli poszkodowani przy ich zawieraniu i zdecydowaniu się na skorzystanie z usług np. parabanków.
Ustawa antylichwiarska – co to jest?
W związku z tym, do polskiego porządku prawnego została wprowadzona tzw. ustawa antylichwiarska. Jej najważniejszym celem jest nałożenie ochrony na osoby fizyczne, które zawierają umowę pożyczki z określonymi podmiotami. Przepisy tej ustawy weszły w życie już w dniu 18 grudnia 2022 roku. Regulacje dotyczą różnego rodzaju zakupów na raty, tzw. „chwilówek” czy też pożyczek od osób fizycznych. Takie umowy nie mogą już zawierać ukrytych, rażąco wysokich opłat czy też rażąco wysokiego oprocentowania.
Warunki wielu takich umów były bowiem na tyle niekorzystne dla osób fizycznych, że określane były jako lichwa – czyli nieetyczne działanie polegające na zawieraniu niekorzystnych umów z pożyczkobiorcami, którego istotą jest czerpanie korzyści ze słabszej pozycji finansowej dłużnika. Jest to proceder wskazany także w art. 304 Kodeksu karnego.
Jakie zmiany wprowadza ustawa?
Ustawa wprowadza w tym zakresie szereg zmian w polskim prawie i dotyczą one przede wszystkim aspektów takich jak:
- zmiana definicji pozaodsetkowych kosztów związanych z zawarciem umowy pożyczki (jej doprecyzowanie oraz wyjaśnienie),
- nowelizacja wzoru, który pozwala obliczyć maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów ponoszonych przez biorącego pożyczkę pieniężną (czyli maksymalne koszty pozaodsetkowe, jakie może ponieść aktualnie pożyczkobiorca),
- wskazano także na maksymalną górną granicę pozaodsetkowych kosztów w całym okresie spłaty pożyczki - ich wysokość nie będzie mogła przekroczyć 5% kwoty kredytu (dla pożyczek, których okres spłaty jest nie krótszy niż 30 dni) lub do 20% kwoty kredytu (dla pożyczek z dłuższym okresem spłaty),
- wprowadzono nowe obowiązki dla instytucji udzielających pożyczki w zakresie informowania klientów o dokładnych warunkach i kosztach pożyczek,
- doszło do zmian w zakresie warunków ustanowienia zabezpieczenia zwrotu pożyczki oraz skutków przedterminowej spłaty pożyczki.
Wszystkie wskazane zmiany mają na celu przede wszystkim niedoprowadzanie już do sytuacji, w ramach których nieświadomi konsumenci po pożyczeniu niedużych kwot, następnie spłacali wysokie koszty związane z kredytem. Do tej pory bowiem rzeczywista roczna stopa oprocentowania sięgała czasami nawet kilkuset procent, co dla wielu konsumentów oznaczało niemożność spłaty zobowiązania.
W obecnym stanie prawnym, nawet jeśli pozaodsetkowe koszty w danej pożyczce będą w umowie przekraczać maksymalną wysokość wskazaną w ustawie, to i tak takiej instytucji pożyczającej środki pieniężne będą należały się tylko pozaodsetkowe koszty w maksymalnej wysokości.
Firmy pożyczkowe zostały objęte od 1 stycznia 2024 roku także nadzorem KNF, czyli Komisji Nadzoru Finansowego. Wprowadzono też nowe wymagania dotyczące tego, kto może udzielać pożyczek pozabankowych (minimalny kapitał zakładowy takiej firmy podniesiono do jednego miliona złotych i będą one musiały działać w formie np. spółki akcyjnej albo spółki z o. o.). Na dostosowanie się do nowych wymogów istniejące instytucje pożyczkowe będą miały czas do 31 grudnia 2023 roku. Ustawa wprowadza również zakaz tzw. rolowania kredytów, czyli oferowania klientowi, który już wziął pożyczkę, zawarcia nowej umowy, co może doprowadzić do wpadnięcia przez klienta w spiralę zadłużenia.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej ustawy antylichwiarskiej, kredytów i pożyczek
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
