Instytucją uregulowaną na gruncie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zbliżoną do opieki jest kuratela. Zasadą jest, że kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych. Jest to ustanawiana sądownie forma ochrony osób bądź praw majątkowych osób, które nie mogą same prowadzić swoich spraw. Kuratelę sprawuje kurator ustanowiony przez sąd. Ustanowienie kuratora przewidują przede wszystkim liczne przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – np. art. 19 § 1 KRO.
Kuratela
W pierwszej kolejności sam Kodeks rodzinny i opiekuńczy w ostatnim dziale o kurateli określa cztery rodzaje kuratorów:
- kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo (art. 181),
- kurator dla dziecka poczętego (art. 182),
- kurator dla osoby niepełnosprawnej (art. 183),
- kurator dla osoby nieobecnej (art. 184).
Jeżeli chodzi o pierwszy wskazany rodzaj kuratora, to kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo jest powołany do jej reprezentowania i do zarządu jej majątkiem tylko wtedy, gdy sąd opiekuńczy tak postanowi. W razie uchylenia ubezwłasnowolnienia kuratela ustaje z mocy prawa. Przy drugim z rodzajów, czyli kuratorze dla dziecka poczętego trzeba wskazać, iż dla dziecka poczętego, lecz jeszcze nieurodzonego, ustanawia się kuratora, jeżeli jest to potrzebne do strzeżenia przyszłych praw dziecka, a kuratela ustaje z chwilą urodzenia się dziecka. W kontekście kuratora dla osoby niepełnosprawnej należy natomiast wskazać, iż ustanawia się kuratora, jeżeli osoba ta potrzebuje pomocy do prowadzenia wszelkich spraw albo spraw określonego rodzaju lub do załatwienia poszczególnej sprawy. Zakres obowiązków i uprawnień kuratora określa sąd opiekuńczy, a samą kuratelę uchyla się na żądanie osoby niepełnosprawnej, dla której była ustanowiona.
Jeżeli chodzi natomiast o ostatni z rodzajów, czyli kuratora dla osoby nieobecnej, to w tym wypadku kuratora ustanawia się dla ochrony praw osoby, która z powodu nieobecności nie może prowadzić swoich spraw, a nie ma pełnomocnika. To samo dotyczy wypadku, gdy pełnomocnik nieobecnego nie może wykonywać swoich czynności albo gdy je wykonuje nienależycie. W tym przypadku kurator powinien przede wszystkim postarać się o ustalenie miejsca pobytu osoby nieobecnej i zawiadomić ją o stanie jej spraw. Wreszcie, nie ustanawia się kuratora dla ochrony praw osoby, jeżeli istnieją przesłanki uznania jej za zmarłą.
Inne rodzaje kuratorów
Oprócz tego, w praktyce występują także inne rodzaje kuratorów – tacy jak np. kurator do zarządu majątkiem, kurator procesowy, kurator osoby prawnej, kurator spadku oraz wielu innych. Kuratorom z tytuły wykonywanych obowiązków przysługuje odpowiednie wynagrodzenie. Organ państwowy, który ustanowił kuratora, przyzna mu na jego żądanie stosowne wynagrodzenie za sprawowanie kurateli. Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której kurator jest ustanowiony, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie pokrywa ten, kto żądał ustanowienia kuratora. Wynagrodzenia natomiast nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy kuratora jest nieznaczny, a sprawowanie kurateli czyni zadość zasadom współżycia społecznego.
Ponadto, warto także wskazać, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, organ państwowy, który ustanowił kuratora, uchyli kuratelę, gdy odpadnie jej cel. Jeżeli zaś kurator został ustanowiony do załatwienia poszczególnej sprawy, to kuratela ustaje z chwilą ukończenia tej sprawy.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego i kurateli
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.