Śmierć małżonka to jedno z najtrudniejszych wydarzeń w życiu, które niesie ze sobą szereg konsekwencji emocjonalnych, społecznych oraz prawnych. Obejmuje to zarówno kwestie dotyczące samego małżeństwa, jak i dziedziczenia majątku po zmarłym. Jakie konkretnie aspekty to jednak obejmuje?

Śmierć małżonka

Śmierć małżonka powoduje intensywne przeżycia emocjonalne, ale także wywiera wpływ na wiele sfer związanych z prawem. Skutki te odnoszą się do samego małżeństwa, ale także do kwestii związanych ze spadkobraniem. Zasadniczo należy bowiem wskazać, że przyczynami ustania związku małżeńskiego mogą być śmierć małżonka, uznanie małżonka za zmarłego oraz rozwód.

Śmierć jednego z małżonków automatycznie kończy zatem małżeństwo. W zakresie prawa oznacza to, że wraz ze śmiercią wygasają wzajemne prawa i obowiązki wynikające z małżeństwa, takie jak prawo do alimentów czy obowiązek opieki. Rozwiązanie małżeństwa ma również znaczenie dla statusu majątkowego, szczególnie jeśli małżonkowie byli we wspólności majątkowej. Trzeba jednak pamiętać, że nie dochodzi wówczas do postępowania o podział majątku, a kluczowe znaczenie ma samo postępowanie spadkowe.

Natomiast w razie uznania jednego z małżonków za zmarłego (np. w chwili kiedy on zaginął), domniemywa się, że małżeństwo ustało z chwilą, która w orzeczeniu o uznaniu tego małżonka za zmarłego została oznaczona jako chwila jego śmierci. Jeżeli zaś po uznaniu jednego z małżonków za zmarłego drugi małżonek zawarł nowy związek małżeński, związek ten nie może być unieważniony z tego powodu, że małżonek uznany za zmarłego żyje albo że jego śmierć nastąpiła w innej chwili aniżeli chwila oznaczona w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli w chwili zawarcia nowego związku małżeńskiego strony wiedziały, że małżonek uznany za zmarłego pozostaje przy życiu.

Jak to wpływa na małżeństwo i dziedziczenie?

Poza tym, w wielu przypadkach rodzina zmarłego oferuje byłemu małżonkowi wsparcie emocjonalne i finansowe, ale mogą również pojawić się napięcia i konflikty, szczególnie w kontekście dziedziczenia. Dziedziczenie po zmarłym małżonku zależy od kilku czynników, w tym od istnienia testamentu i ustawowych zasad dziedziczenia. Jeżeli zmarły nie sporządził testamentu, majątek dziedziczony jest zgodnie z przepisami prawa, według Kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności dziedziczą małżonek i dzieci. Zasadą jest bowiem, że w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku (art. 931 § 1 KC).

W braku zstępnych (dzieci) spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Jeśli natomiast zmarły pozostawił testament, dziedziczenie odbywa się zgodnie z jego wolą. Testament może zawierać konkretne zapisy dotyczące podziału majątku, co może znacząco różnić się od ustawowych zasad dziedziczenia. Warto jednak pamiętać, że spadkodawcy tacy jak małżonek, którzy byliby uprawnieni do dziedziczenia ustawowego, mają prawo do zachowku, nawet jeśli zostali pominięci w testamencie. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).

Podsumowując zatem, śmierć małżonka niesie ze sobą głębokie konsekwencje emocjonalne i społeczne, które wymagają długotrwałego przystosowania. W aspekcie prawnym, śmierć jednego z małżonków rozwiązuje formalnie małżeństwo i inicjuje proces dziedziczenia, który może być skomplikowany przez zasady dziedziczenia ustawowego oraz testamentowego. Wsparcie prawnika może okazać się w takiej sytuacji konieczne, zwłaszcza jeśli chodzi o przeprowadzenie procesu dziedziczenia.

Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego

Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska

Telefon: +48 607-576-294

E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.