Po rozwodzie lub unieważnieniu małżeństwa, istotną kwestią, którą byli małżonkowie muszą rozstrzygnąć, jest podział prawa do użytkowania działki w Rodzinnych Ogródkach Działkowych (ROD). Jest to szczególny rodzaj prawa, które nie jest tożsame z prawem własności, lecz z użytkowaniem działki zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych oraz regulaminem stowarzyszeń ogrodowych. Jak to wygląda w praktyce?
Działka ROD
Działka w Rodzinnych Ogrodach Działkowych nie jest pełnoprawną własnością, a jedynie prawem do użytkowania terenu, przyznawanym na podstawie umowy dzierżawy z Polskim Związkiem Działkowców (PZD). Posiadacz działki ROD nabywa prawo do jej użytkowania, co oznacza, że nie może jej sprzedać, ale może przekazać innym osobom na określonych warunkach. Prawa do działki ROD są ściśle regulowane przez ustawę z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych oraz statut PZD. W przypadku małżonków, jeżeli prawo do użytkowania działki ROD zostało nabyte w trakcie małżeństwa, uznaje się je za składnik majątku wspólnego, co oznacza, że podlega ono podziałowi w ramach postępowania sądowego.
Prawo do działki ROD jest w dużej mierze zbliżone do prawa własności, ponieważ można je przenieść na inną osobę (np. poprzez darowiznę lub sprzedaż), a jego wartość bywa znaczna. W praktyce działki w ROD są często wyceniane na kilkadziesiąt tysięcy złotych, zwłaszcza w atrakcyjnych lokalizacjach.
Podział działki ROD nie jest tak prosty, jak w przypadku nieruchomości. Główne pytanie, które pojawia się po rozwodzie, to: kto będzie użytkownikiem działki? Ponieważ działka ROD nie może być „fizycznie” podzielona między małżonków, w praktyce istnieje kilka możliwych scenariuszy dotyczących jej dalszego użytkowania. Najbardziej powszechnym rozwiązaniem jest przyznanie prawa do użytkowania działki jednemu z małżonków, podczas gdy drugi zrzeka się swoich roszczeń do tego składnika majątku. W takim przypadku jeden z małżonków zachowuje pełne prawo do korzystania z działki, a drugi otrzymuje ekwiwalent pieniężny lub inne składniki majątku w ramach rekompensaty za utratę prawa do użytkowania działki.
W niektórych przypadkach byli małżonkowie mogą zdecydować się na wspólne korzystanie z działki ROD po rozwodzie, jednak takie rozwiązanie jest rzadkie i wymaga dobrej współpracy między nimi. Ważne jest także, aby uzyskać zgodę zarządu ROD na dalsze wspólne użytkowanie działki. Jeśli zaś oboje małżonkowie nie są zainteresowani dalszym użytkowaniem działki, mogą zdecydować się na jej przekazanie osobie trzeciej, zgodnie z przepisami ustawy o ROD. Aby to było możliwe, konieczna jest zgoda PZD, a nowy użytkownik musi spełniać warunki członkostwa w związku działkowców.
Kto ma prawo do ogródka po rozwodzie?
W pewnych okolicznościach prawo do działki ROD może być uznane za majątek odrębny jednego z małżonków, a nie majątek wspólny. Dzieje się tak, gdy działka została nabyta z funduszy, które pochodzą z majątku odrębnego jednego z małżonków, np. ze spadku, darowizny, czy z oszczędności sprzed zawarcia małżeństwa. W takim przypadku, aby prawo do użytkowania działki nie podlegało podziałowi, małżonek musi udowodnić przed sądem, że działka została nabyta za środki z majątku odrębnego. Wówczas prawo do działki pozostaje wyłącznie w jego rękach, a drugi małżonek nie ma do niej żadnych roszczeń.
Jeśli zaś prawo do działki ma zostać przyznane jednemu z małżonków, należy dopełnić określonych formalności. Po podziale majątku, małżonek, który otrzymuje działkę ROD, powinien wystąpić do zarządu ROD o zatwierdzenie zmiany użytkownika. Zarząd ROD może zażądać przedstawienia wyroku sądu o podziale majątku lub innej formy porozumienia między małżonkami.
Wartość działki ROD oraz nakładów poniesionych na jej zagospodarowanie (np. altana, nasadzenia, inne ulepszenia) również może być przedmiotem negocjacji w ramach podziału majątku. W takiej sytuacji konieczna może być wycena działki przez rzeczoznawcę biegłego, który oszacuje wartość inwestycji i nakładów dokonanych na działce przez małżonków. Strona, która rezygnuje z prawa do działki, może domagać się od drugiej rekompensaty pieniężnej za jej wartość.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
