W polskim systemie prawnym, wspólność majątkowa małżeńska, zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), obejmuje majątek nabyty przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady, które dotyczą majątku osobistego każdego z małżonków. Pytanie, czy dom kupiony z darowizny na rzecz żony należy do majątku wspólnego, zależy od kilku kluczowych czynników, które reguluje k.r.o.
Darowizna na rzecz żony
Co do zasady wszystko, co małżonkowie zarobili lub nabyli w trakcie trwania małżeństwa, staje się częścią majątku wspólnego, który podlega podziałowi w przypadku rozwodu lub separacji. Jednak nie dotyczy to wszystkich składników majątkowych. Do majątku osobistego każdego z małżonków, zgodnie z art. 33 k.r.o., należą m.in.: przedmioty nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca wyraźnie zastrzegł, że dany przedmiot ma wejść do majątku wspólnego. Oznacza to, że jeśli darowizna (np. na dom) została dokonana wyłącznie na rzecz jednego z małżonków, a darczyńca nie zastrzegł, że darowizna ma wejść do majątku wspólnego, przedmiot tej darowizny staje się częścią majątku osobistego obdarowanego małżonka.
Jeśli zatem dom został zakupiony ze środków uzyskanych z darowizny na rzecz żony, zgodnie z art. 33 pkt 2 k.r.o., nieruchomość ta będzie stanowiła jej majątek osobisty. Darowizna jest jednym z wyłączeń, które powodują, że dany składnik majątkowy nie wchodzi do wspólności majątkowej, chyba że darczyńca wyraźnie postanowił inaczej. W takiej sytuacji dom kupiony z darowizny na rzecz żony nie będzie częścią majątku wspólnego, lecz majątku osobistego żony.
Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że choć sam dom kupiony z darowizny stanowi majątek osobisty żony, to dochody uzyskane z tego domu (np. wynajem nieruchomości) będą wchodzić do majątku wspólnego małżonków, zgodnie z art. 31 § 2 pkt 2 k.r.o. Wynika to z tego, że dochody z majątku osobistego jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej stają się częścią majątku wspólnego, chyba że strony zawarły rozdzielność majątkową.
Podział majątku a majątek osobisty
W przypadku rozwodu, majątek osobisty żony, w tym dom zakupiony z darowizny, nie podlega podziałowi. Jednak w trakcie postępowania o podział majątku mogą pojawić się roszczenia dotyczące ewentualnych nakładów poczynionych na ten dom z majątku wspólnego. Małżonek może żądać zwrotu nakładów dokonanych z majątku wspólnego na majątek osobisty żony, np. na remonty lub modernizacje domu. Zwrot tych nakładów reguluje art. 45 § 1 k.r.o.
Załóżmy, że w trakcie małżeństwa rodzice żony darowali jej środki na zakup domu. Żona nabyła nieruchomość na swoje nazwisko i środki z darowizny przeznaczyła na jej zakup. W takim przypadku dom jest majątkiem osobistym żony. Jeśli jednak w trakcie trwania małżeństwa z majątku wspólnego finansowano np. remonty czy rozbudowę domu, to po rozwodzie mąż może dochodzić zwrotu nakładów poczynionych na majątek osobisty żony.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych jasno wskazuje, że kluczowe dla określenia, czy darowizna wchodzi do majątku wspólnego, jest wola darczyńcy. Jak stwierdzono w postanowieniu Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2019 roku (IV CSK 436/18), decyzja darczyńcy jest jedynym kryterium, które decyduje o tym, czy darowizna wchodzi do majątku osobistego, czy wspólnego. Cel darowizny, np. zakup domu dla wspólnego zamieszkania, nie ma znaczenia, jeśli darczyńca nie postanowił, aby darowizna obejmowała obu małżonków.
Jeżeli darowizna została dokonana w formie aktu notarialnego, z jego treści powinno wynikać, do którego majątku (osobistego czy wspólnego) trafia przedmiot darowizny. W przypadku braku formalnej umowy (np. ustnej darowizny), sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego może badać wolę darczyńcy na podstawie wszelkich dostępnych dowodów, takich jak zeznania świadków czy dokumenty towarzyszące darowiźnie.
Wykazanie, że przedmiot majątkowy – w tym wypadku dom – został darowany wyłącznie jednemu z małżonków, jest wystarczające, aby ustalić, że wchodzi on do majątku osobistego tego małżonka. Zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego (k.c.), ciężar dowodu spoczywa na małżonku, który twierdzi, że darczyńca miał na celu obdarowanie obojga małżonków, a nie tylko jednego z nich.
Reasumując zatem, dom nabyty z darowizny na rzecz jednego z małżonków zwykle nie podlega podziałowi majątkowemu przy rozwodzie, ale mogą powstać roszczenia związane z nakładami na ten dom dokonanymi z majątku wspólnego.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
