Prawo rodzinne w Polsce obejmuje szereg przepisów regulujących relacje między członkami rodziny oraz ich prawa i obowiązki. Obejmuje ono zarówno kwestie małżeństwa, jak i relacji rodzinnych poza instytucją małżeństwa. Prawo rodzinne uregulowane jest nie tylko na gruncie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ale także innych aktów prawnych.
Prawo rodzinne
Przede wszystkim, prawo rodzinne reguluje wszystkie aspekty małżeństwa, w tym zasady zawierania, skutki prawne, obowiązki małżonków, rozwiązanie małżeństwa (rozwód, separacja), a także prawa majątkowe małżonków. Prawo rodzinne określa prawa i obowiązki małżonków wobec siebie, wobec dzieci oraz wobec osób trzecich. Obejmuje to m.in. obowiązek wzajemnej pomocy, wspólne gospodarowanie domem oraz współdziałanie w sprawach związanych z wychowaniem dzieci.
Prawo rodzinne reguluje także kwestie związane z rodzicielstwem, w tym prawa i obowiązki rodziców wobec dzieci, ustalanie ojcostwa, alimenty, sprawy związane z władzą rodzicielską oraz opiekę nad dziećmi w przypadku rozwodu lub separacji. Prawo rodzinne reguluje również kwestie związane z opieką nad osobami niezdolnymi do samodzielnego życia (np. nieletnimi, osobami starszymi lub niepełnosprawnymi). Dotyczy to zarówno opieki rodzicielskiej, jak i opieki nad osobami dorosłymi.
Prawo rodzinne zawiera przepisy dotyczące adopcji, czyli procedury prawnego przyjęcia dziecka do rodziny. Reguluje ono warunki adopcji, prawa i obowiązki adopcyjne oraz procedury adopcyjne. Poza tym, prawo rodzinne określa również np. zasady dotyczące nadawania i zmiany nazwiska, w tym nazwiska małżonków, dzieci oraz osób przyjmujących opiekę prawną.
Zakres regulacji – zasady i akty prawne
Jeśli chodzi o historię tej gałęzi prawa, to w XVIII wieku państwo zaczęło aktywnie ingerować w relacje rodzinne. Na przełomie XIX wieku, w większości krajów Europy, w tym także na obszarze Księstwa Warszawskiego, uchwalono Kodeks Napoleona, który nie wspominał o ogólnej władzy rodzicielskiej, lecz o władzy ojcowskiej. Według tego kodeksu, ojciec miał prawo do karcenia domowego. W miarę upływu XIX wieku wprowadzono jednak sankcje przeciwko nadużywaniu kary cielesnej wobec dzieci. ABGB oraz szerzej BGB umożliwiały dzieciom prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej.
Zgodnie z ustaleniami prawnymi, możemy wyróżnić następujące zasady prawa rodzinnego:
- Zasada dobra dziecka.
- Zasada dobrostanu rodziny.
- Zasada szczególnej opieki państwa nad rodziną i dzieckiem.
- Zasada monogamii.
- Zasada trwałości małżeństwa.
- Zasada równości małżonków oraz inne.
Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest Konstytucja, która chroni takie wartości jak małżeństwo czy rodzina. Inne główne źródła prawa rodzinnego stanową Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks cywilny oraz ustawy szczegółowe. Jako przykłady można wskazać m.in. Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawa o świadczeniach rodzinnych, ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich czy też ustawa o świadczeniach rodzinnych.
Ponadto, także prawo międzynarodowe ustanowiło standardy ochrony praw człowieka, co skutkuje tym, że akty międzynarodowe również są uznawane za ważne źródła prawa rodzinnego. Warto wymienić takie dokumenty jak Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Europejska Konwencja o przysposobieniu dzieci oraz Europejska Konwencja o statusie prawnym dziecka pozamałżeńskiego. Nie można także pomijać istotnej roli Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka jako elementów kształtujących prawo rodzinne.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
