W praktyce istnieją różne rodzaju przysposobienia. Jednym z nich jest adopcja zagraniczna. Polega to na tym, że przysposobienie, które spowoduje zmianę dotychczasowego miejsca zamieszkania przysposabianego w Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie, może nastąpić wówczas, gdy tylko w ten sposób można zapewnić przysposabianemu odpowiednie zastępcze środowisko rodzinne. Nie może to jednak nastąpić, jeżeli między przysposabiającym a przysposabianym istnieje stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa albo gdy przysposabiający już przysposobił siostrę lub brata przysposabianego. Poza nim, istnieją także inne rodzaje przysposobienia.
Przysposobienie wspólne i pełne
Kolejnym z rodzajów jest tzw. przysposobienie wspólne. W polskim systemie prawnym przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie. Przysposobienie przez jednego z małżonków nie może nastąpić bez zgody drugiego małżonka, chyba że ten nie ma zdolności do czynności prawnych albo że porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Poza tym, warto także pamiętać, że przysposobienie ma skutki przysposobienia wspólnego także wtedy, gdy osoba przysposobiona przez jednego z małżonków zostaje następnie przysposobiona przez drugiego małżonka. Wreszcie, sąd opiekuńczy może na wniosek przysposabiającego orzec, że przysposobienie ma skutki przysposobienia wspólnego, jeżeli przysposabiający był małżonkiem osoby, która wcześniej dziecko przysposobiła, a małżeństwo ustało przez śmierć małżonka, który już dokonał przysposobienia.
Przysposobienie wspólne z reguły jest najkorzystniejsze dla dziecka, gdyż w takich wypadkach przez orzeczenie przysposobienia stworzone zostają warunki odpowiadające w pełni warunkom rodzinnym. Przysposobienie wspólne małżonków należy odróżnić od przysposobienia dziecka przez jednego z małżonków za zgodą drugiego (art. 116 KRO) czy też od przysposobienia pasierba. W razie zaś przysposobienia wspólnie przez małżonków powstają dwa odrębne i niezależne od siebie stosunki przysposobienia, wskutek czego dopuszczalne jest rozwiązanie jednego z nich przy dalszym istnieniu drugiego.
Następnym ze wskazanych rodzajów jest tzw. przysposobienie pełne. Przez przysposobienie pełne powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. W tym rodzaju przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego. Nadto, ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego. Takie skutki przysposobienia pełnego rozciągają się na zstępnych przysposobionego.
Przy przysposobieniu pełnym przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie albo jeżeli jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka - nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa. Na żądanie osoby, która ma być przysposobiona, i za zgodą przysposabiającego sąd opiekuńczy w orzeczeniu o przysposobieniu postanawia, że przysposobiony nosić będzie nazwisko złożone z jego dotychczasowego nazwiska i nazwiska przysposabiającego. Warto również podkreślić, że na wniosek przysposabiającego sąd opiekuńczy może w orzeczeniu o przysposobieniu zmienić imię lub imiona przysposobionego. Jeżeli przysposobiony ukończył lat trzynaście, może to nastąpić tylko za jego zgodą. Przez przysposobienie ustaje także oczywiście dotychczasowa władza rodzicielska lub opieka nad przysposobionym.
Przysposobienie niepełne i całkowite
Przedostatnim z omawianych rodzajów jest przysposobienie niepełne. Na żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sąd opiekuńczy orzeka, że skutki przysposobienia polegać będą wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym. Jednakże i w tym wypadku skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego. Przysposobienie niepełne, w odróżnieniu od pełnego, rodzi w zasadzie tylko stosunek między przysposabiającym a przysposobionym. Tak więc przysposobiony nie zostaje w pełni włączony do rodziny przysposabiającego, nie staje się bratem czy siostrą dzieci przysposabiającego ani wnukiem jego wstępnych, ani krewnym dalszych jego krewnych. Natomiast potomstwo przysposobionego, które przyjdzie na świat, będzie objęte stosunkiem przysposobienia, co oznacza, że przysposabiający będzie dziadkiem dzieci przysposobionego. Nie dochodzi jednak do pokrewieństwa między tymi zstępnymi a innymi krewnymi przysposabiającego.
Ostatnim ze wskazanych rodzajów jest przysposobienie całkowite. Przysposobieniem całkowitym jest tylko adopcja, w której rodzice wyrazili zgodę na przysposobienie swego dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego, tj. zgodę blankietową. Sąd opiekuńczy nie może orzec przysposobienia w żadnym innym wypadku, nieokreślonym w art. 1191 KRO. W przeciwieństwie do przysposobienia pełnego i niepełnego, przysposobienie całkowite, zwane także anonimowym, całkowicie eliminuje naturalne pochodzenie dziecka. W związku z tym w wypadku gdy rodzice przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na jego przysposobienie bez wskazania osoby przysposabiającego, nie jest dopuszczalne ustalenie pochodzenia przysposobionego przez uznanie ojcostwa, sądowe ustalenie lub zaprzeczenie jego pochodzenia, ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego i przysposobienia (adopcji)
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
