Przestępstwo oszustwa związane jest z sytuacją, kiedy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, dana osoba doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Ten rodzaj przestępstwa występuje w różnych sytuacjach i obszarach życia społecznego.
Przestępstwo oszustwa
Istota korzyści majątkowej przy oszustwie polega w tym przypadku na polepszeniu sytuacji materialnej sprawcy i może to być nawet czasowe, przejściowe polepszenie tej sytuacji. Jest to termin znacznie szerszy niż zakres przywłaszczenia mienia, a więc w przypadku przestępstwa oszustwa wiąże się ona z jakąkolwiek poprawą sytuacji majątkowej sprawcy lub innej osoby, przejawiającej się choćby w krótkotrwałym lecz bezprawnym korzystaniu z cudzego mienia.
Wprowadzenie w błąd przy oszustwie może mieć zaś postać zarówno działania (np. sprawca przedstawia pokrzywdzonemu nieprawdziwe informacje dotyczące transakcji, za którą ma otrzymać od niego wynagrodzenie), jak i zaniechania (np. sprawca zataja przed pokrzywdzonym istotne informacje dotyczące obciążeń własnego majątku czy wady prawnej przedmiotu transakcji). Opisane sposoby działania sprawcy muszą poprzedzać niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego, stąd też istotnym znamieniem oszustwa jest związek przyczynowy między wprowadzeniem w błąd czy wyzyskaniem błędu a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem.
Do wyczerpania znamion oszustwa niezbędne jest szczególne działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej a nadto doprowadzenie pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na pomocą fałszu - wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania - a sprawca musi przy tym obejmować swoim zamiarem także ten sposób i skutek działania. Oszustwo jest zatem przestępstwem materialnym, jego skutkiem zaś - niekorzystne rozporządzenie mieniem. Między zachowaniem sprawcy polegającym na wprowadzeniu w błąd, wyzyskaniu błędu lub wyzyskaniu niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem musi zachodzić związek przyczynowy.
Jak wskazuje się w orzecznictwie, do oszustwa. Dochodzi np. gdy sprawca świadomie zataił przed kontrahentem obiektywnie istniejącą sytuację, która ma wpływ na możliwość realizacji warunków transakcji wynikających z umowy. Jeżeli zaś sprawca ubiegając się o dofinansowanie posłużył się nierzetelną fakturą VAT, to jego zachowanie należy zakwalifikować zarówno z art. 297 § 1 (wyłudzenie kredytu) jak i z art. 286 § 1 KK (przestępstwo oszustwa).
Poza tym, istnieje także tzw. oszustwo komputerowe. Polega ono na tym, że dana osoba w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych. Wtedy taka osoba podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Ewentualnie w wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Jeżeli zaś oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, wówczas ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Odpowiedzialność karna za oszustwo
W zakresie odpowiedzialności karnej za oszustwo należy wskazać, że sprawca takiego czynu podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jest to zatem dość wysoko zakrojona odpowiedzialność karna. Warto przy tym pamiętać, że takiej samej karze podlega ten, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy. Ewentualnie w wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Przy kwalifikacji przestępstwa jako wypadku mniejszej wagi, sąd odwoławczy bierze pod uwagę okoliczności związane zarówno z czynem, jak i stopniem zawinienia sprawcy. Jeżeli przestępstwo oszustwa popełniono natomiast na szkodę osoby najbliższej, to wtedy ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa karnego i przestępstwa oszustwa
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
