Kiedy myślimy o alimentach, przed oczami zazwyczaj pojawia nam się obraz, w którym to jeden z byłych małżonków może być zobowiązany do płacenia świadczenia alimentacyjnego na rzecz wspólnego dziecka stron. Nie jest jednak to jedyna opcja, kiedy sąd może orzec obowiązek alimentacyjny. Warto zastanowić się nad – kto jeszcze w polskim porządku prawnym na gruncie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może być zobowiązany do zapłaty alimentów i na czyją rzecz?
Alimenty na rzecz byłego małżonka
Wobec tego warto wskazać że alimenty mogą dotyczyć także byłych małżonków. Wobec tego, obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka. W tym wypadku chodzi zarówno o krewnych w linii prostej, jak i krewnych w linii bocznej. Przesłanki materialnoprawne dotyczące obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami zostały zawarte w art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Warto także wskazać, że ustalenie winy w rozkładzie pożycia ma istotne znaczenie zarówno dla powstania, jak i dla zakresu obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami.
Ustawa wskazuje także na kwestie dotyczące alimentów przy przysposobieniu niepełnym. Polega to na tym, że jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym (czyli tzw. przysposobienie niepełne), to obowiązek alimentacyjny względem przysposobionego obciąża przysposabiającego przed wstępnymi i rodzeństwem przysposobionego, a obowiązek alimentacyjny względem wstępnych i rodzeństwa obciąża przysposobionego dopiero w ostatniej kolejności. Nadto, jeżeli jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, przysposobienie nie ma wpływu na obowiązek alimentacyjny między przysposobionym a tym drugim małżonkiem i jego krewnymi.
W kodeksie zawarte są również odpowiednie regulacje dotyczące rodziców wobec dzieci. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Poza tym przypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Rodzicami, o których mowa w tym przypadku są ojciec dziecka i jego matka, osoby, które dziecko przysposobiły, a także mężczyzna, który uznał swe ojcostwo lub którego ojcostwo ustalone zostało przez sąd.
Uchylanie się od alimentów
Istotne jest także to, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Obowiązek alimentacyjny spoczywa na obojgu rodzicach, chyba że któreś z nich nie ma możliwości wypełniania tego obowiązku.
W tym zakresie warto wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2021 roku, według którego: ,,Celem obowiązku alimentacyjnego jest zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb małoletniego dziecka. Możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego nie określa się wyłącznie na podstawie rzeczywistych zarobków i dochodów. Nawet trudna sytuacja materialna rodzica nie zwalnia go od obowiązku świadczenia alimentów na potrzeby dzieci. Rodzic jest zobowiązany dzielić się z dzieckiem nawet bardzo szczupłymi dochodami. Natomiast w sytuacjach skrajnych, zaspokojenie potrzeb małoletnich dzieci może nastąpić nawet kosztem części składników majątkowych”.
Warto jeszcze wspomnieć o alimentach od rodzeństwa. W stosunku do rodzeństwa zobowiązany może uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny. Warto zatem pamiętać o tych wszystkich możliwościach mówiąc o świadczeniu alimentacyjnym.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego i alimentów
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
