Stosunek alimentacyjny odnosi się do prawno-finansowej odpowiedzialności jednej osoby (zobowiązanego) za zaspokojenie potrzeb materialnych drugiej osoby (uprawnionego), zwykle w kontekście utrzymania dziecka lub byłego małżonka. Źródło i cel tego stosunku są kluczowymi elementami w zrozumieniu natury i funkcji alimentacji.

Źródło stosunku alimentacyjnego

Źródło stosunku alimentacyjnego wynika przede wszystkim z rodziny i związanych z nią obowiązków. To, kto jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz komu te alimenty przysługują, regulowane jest przede wszystkim przepisami prawa rodzinnego danego kraju. W większości przypadków, obowiązek alimentacyjny istnieje między rodzicami a ich dziećmi oraz między byłymi małżonkami. W międzynarodowym kontekście, obowiązek alimentacyjny jest również regulowany przez umowy międzynarodowe oraz konwencje.

Trzeba podkreślić, że stosunek alimentacyjny jako rodzaj stosunku cywilnoprawnego polega na tym, że jeden podmiot ma prawo domagać się dostarczania środków utrzymania, natomiast drugi z podmiotów obowiązany jest to żądanie zaspokoić. Obowiązek alimentacyjny może wynikać z orzeczenia sądu okręgowego, orzekającego rozwód lub separację rodziców dziecka albo z orzeczenia sądu rodzinnego (na przykład w sprawie o ustalenie ojcostwa, o alimenty, o podwyższenie lub obniżenie alimentów).

Sąd orzekając o alimentach, nie określa jak długo obowiązek alimentacyjny będzie trwał. Co do zasady, obowiązek alimentacyjny trwa tak długo, jak długo dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Wbrew niektórym głosom, osiągnięcie pełnoletności nie powoduje wygaśnięcia obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka – o ile dziecko dokłada należytych starań w celu osiągnięcia w przyszłości możliwości samodzielnego utrzymania. Obowiązek ten może trwać zatem także dalej – np. w okresie studiów dziecka.

Dodatkowo, obowiązek alimentacyjny nie przechodzi również na spadkobierców zobowiązanego. W razie zmiany stosunków można także żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Konieczne w tym zakresie jest wszczęcie odpowiedniego postępowania sądowego. Powodem takiej zmiany może być np. wzrost kosztów utrzymania małoletniego dziecka czy też zmiana w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Aby uzyskać świadczenie alimentacyjne, konieczne może być w tym zakresie złożenie odpowiedniego pozwu. W tym przypadku oznaczamy datę i miejsce sporządzenia pozwu, wskazujemy powoda (np. małoletniego, reprezentowanego przez matkę), pozwanego (np. ojca), odpowiedni sąd i wydział, wartość przedmiotu sporu, tytuł pisma, oraz wnioski. W pozwie wnosimy o zasądzenie od pozwanego na rzecz małoletniej powódki alimentów w kwocie X zł miesięcznie, począwszy od danego dnia, płatnych do X dnia miesiąca np. na rachunek bankowy matki dziecka wraz z odsetkami za opóźnienie, wnosimy o dopuszczenie i przeprowadzenie odpowiednich dowodów, a także o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania od pozwanego na rzecz powódki.

Konieczne jest także oświadczenie o mediacji, uzasadnienie pozwu, podpis i załączniki (wraz z odpisami pozwu). Pozew, w którym domagamy się alimentów jest wolny od opłat.

Cel stosunku alimentacyjnego

Głównym celem stosunku alimentacyjnego jest zapewnienie godziwego wsparcia finansowego osobom, które nie są w stanie same zaspokoić swoich potrzeb materialnych. W większości przypadków dotyczy to przede wszystkim dzieci, które ze względu na swoją zależność od dorosłych, wymagają wsparcia finansowego na utrzymanie, edukację, opiekę zdrowotną i inne potrzeby. W przypadku alimentacji małżonków, cel może być zróżnicowany.

Może obejmować okres przejściowy, podczas którego jedno z małżonków dostaje wsparcie finansowe, aby dostosować się do nowych warunków życia po rozwodzie lub separacji. Celem może być również zapewnienie utrzymania, jeśli jeden z małżonków nie jest w stanie na własną rękę zapewnić sobie odpowiednich środków do życia.

Podsumowując, stosunek alimentacyjny jest istotnym aspektem prawa rodzinnego, mającym na celu zapewnienie wsparcia finansowego osobom, które nie są w stanie same zaspokoić swoich potrzeb materialnych. Źródło tego stosunku wynika z relacji rodzinnych oraz regulacji prawnych, natomiast jego cele obejmują przede wszystkim wsparcie dzieci oraz zabezpieczenie bytowe byłych małżonków. Międzynarodowe konwencje i umowy są również istotne w przypadkach, gdy obowiązek alimentacyjny obejmuje osoby zamieszkujące różne kraje.

Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego i alimentów

Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska

Telefon: +48 607-576-294