Według Słownika języka polskiego, opieka definiowana jest jako ,,dbanie o kogoś, o coś” albo ,,nadzór prawny ustanowiony przez sąd nad osobą małoletnią”. Pojęcie opieki oznacza zatem dbałość o osoby potrzebujące jakiegokolwiek wsparcia. Opieka ma wiele różnych form, jednak w KRO stanowi tzw. opiekę prawną. Jej przedmiotem są rozpatrywane przez sądy opiekuńcze sprawy opiekuńcze sensu stricto.

Opieka

Warto przy tym także pamiętać, iż prawna instytucja opieki i kurateli ma zapewnić pieczę (wsparcie) interesów niemajątkowych i majątkowych małoletniego, ubezwłasnowolnionego całkowicie i osoby poddanej kurateli w sferze prywatnej, a nie publicznej. Opiekę ustanawia się dla małoletniego w wypadkach wskazanych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Opiekę ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, że zachodzi prawny po temu powód. Opiekę w tym wypadku sprawuje opiekun. Wspólne sprawowanie opieki nad dzieckiem sąd może powierzyć zaś tylko małżonkom.

Ustanowienie opieki

Ponadto, jeżeli dobro pozostającego pod opieką tego wymaga, sąd opiekuńczy wydaje niezbędne zarządzenia dla ochrony jego osoby lub majątku aż do czasu objęcia opieki przez opiekuna; w szczególności sąd opiekuńczy może ustanowić w tym celu kuratora. Ustawa wskazuje także negatywne przesłanki procesowe wobec opiekuna. Przede wszystkim nie może być ustanowiona opiekunem osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych albo została pozbawiona praw publicznych.

Nadto, opiekunem małoletniego nie może być także ustanowiona osoba, która została pozbawiona władzy rodzicielskiej albo skazana za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności albo za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby lub przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim, albo osoba, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, lub obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu. Wreszcie, nie może być ustanowiony opiekunem ten, w stosunku do kogo zachodzi prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna.

Odpowiednie regulacje dotyczą także tego, kto posiada pierwszeństwo w objęciu opieki wobec określonej osoby. Zasadą w tym wypadku jest, że jeżeli dobro danej osoby nie stoi wobec tego w sprzeczności, to opiekunem małoletniego powinna być ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę, jeżeli nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej. Zwykle jest to osoba pochodząca z danej rodziny (spokrewniona z osobą, wobec której ustanawia się opiekę) albo inna osoba bliska rodzicom lub dziecku. Jeżeli natomiast nie zostanie ustanowiona opiekunem taka osoba, to opiekun powinien być ustanowiony spośród krewnych lub innych osób bliskich pozostającego pod opieką albo jego rodziców.

Idąc dalej, jeżeli także w ten sposób opiekun nie zostanie ustanowiony, to sąd opiekuńczy zwraca się o wskazanie osoby, której opieka mogłaby być powierzona, do właściwej jednostki organizacyjnej pomocy społecznej albo do organizacji społecznej, do której należy piecza nad małoletnimi, a jeżeli pozostający pod opieką przebywa w placówce opiekuńczo-wychowawczej albo innej podobnej placówce, w zakładzie poprawczym lub w schronisku dla nieletnich sąd może się zwrócić także do tej placówki albo do tego zakładu lub schroniska. Wówczas opieka może być powierzona m.in. rodzinie zastępczej, osobom prowadzącym dom dziecka, osobom prowadzącym innym placówki wychowawcze itd.

Dodatkowo, opiekun może obejmować swoją opieką nie tylko jedną osobę. Sąd opiekuńczy może ustanowić jednego opiekuna dla kilku osób, jeżeli nie ma sprzeczności między ich interesami. Przepis nie wprowadza górnej granicy liczby osób, nad którymi może być powierzona opieka jednej osobie. Natomiast opieka nad rodzeństwem powinna być w miarę możności powierzona jednej osobie.

Każdy, kogo sąd opiekuńczy ustanowi opiekunem, obowiązany jest opiekę objąć. Sąd wtedy wydaje postanowienie o ustanowieniu opieki dla małoletniego i jednocześnie powołuje daną osobę na opiekuna. W toku postępowania sąd powinien w interesie małoletniego ustalić, czy kandydat na opiekuna wyraża zgodę. Brak takiej zgody prowadzi do konieczności zmiany kandydata na opiekuna. Objęcie opieki następuje przez złożenie przyrzeczenia przed sądem opiekuńczym. Opiekun powinien objąć swe obowiązki niezwłocznie. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może jednak zwolnić od tego obowiązku (np. z powodu poważnej choroby). O zwolnieniu z obowiązku objęcia opieki sąd opiekuńczy rozstrzyga na wniosek osoby ustanowionej opiekunem, zgłoszony w ciągu tygodnia od doręczenia jej postanowienia w tym przedmiocie.

Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego i opieki

Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska

Telefon: +48 607-576-294

E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.