Nadzór nad sprawowaniem opieki w polskim prawie rodzinnym jest istotnym aspektem, mającym na celu zapewnienie bezpieczeństwa, dobrostanu oraz prawidłowego rozwoju określonych członków społeczeństwa. Polskie przepisy prawne precyzyjnie regulują kwestie związane z opieką nad wskazanymi osobami, określając obowiązki opiekunów oraz uprawnienia organów państwowych w przypadku naruszenia tych obowiązków.

Nadzór nad sprawowaniem opieki

Nadzór nad sprawowaniem opieki wykonywany jest wobec opiekuna przez odpowiedni sąd opiekuńczy. Sąd zaznajamia się na bieżąco z działalnością opiekuna oraz udzielając mu wskazówek i poleceń. Sąd opiekuńczy może także żądać od opiekuna wyjaśnień we wszelkich sprawach należących do zakresu opieki oraz przedstawiania dokumentów związanych z jej sprawowaniem. W związku z powyższym, opiekun posiada wobec sądu szereg obowiązków.

Związane jest to z tym, że opiekun obowiązany jest, w terminach oznaczonych przez sąd opiekuńczy, nie rzadziej niż co roku, składać temu sądowi sprawozdania dotyczące osoby pozostającego pod opieką oraz rachunki z zarządu jego majątkiem. Jeżeli zaś dochody z majątku nie przekraczają prawdopodobnych kosztów utrzymania i wychowania pozostającego pod opieką, to sąd opiekuńczy może zwolnić opiekuna od przedstawiania szczegółowych rachunków z zarządu; w wypadku takim opiekun składa tylko ogólne sprawozdanie o zarządzie majątkiem.

Wtedy sąd opiekuńczy bada sprawozdania i rachunki opiekuna pod względem rzeczowym i rachunkowym, zarządza w razie potrzeby ich sprostowanie i uzupełnienie oraz orzeka, czy i w jakim zakresie rachunki zatwierdza. Zatwierdzenie rachunku przez sąd opiekuńczy nie wyłącza odpowiedzialności opiekuna za szkodę wyrządzoną nienależytym sprawowaniem zarządu majątkiem. Nadzór nad opiekunem związany jest także z tym, iż jeżeli opiekun nie sprawuje należycie opieki, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia, które ma formę zakazu lub nakazu podjęcia przez opiekuna pewnego działania w formie postanowienia.

Zwolnienie opiekuna i ustanie opieki

Opieka może także ustać wraz z biegiem czasu albo opiekun może zostać zwolniony z ważnych powodów przez sąd opiekuńczy. Dla przykładu, powołanie osoby fizycznej na funkcje kuratora wbrew jej woli może stanowić ważny powód do zwolnienia jej z tej funkcji. Na postanowienie sądu opiekuńczego w przedmiocie zwolnienia opiekuna osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej z opieki przysługuje apelacja. Sąd opiekuńczy zwolni opiekuna, jeżeli z powodu przeszkód faktycznych lub prawnych opiekun jest niezdolny do sprawowania opieki albo dopuszcza się czynów lub zaniedbań, które naruszają dobro pozostającego pod opieką. Jeżeli zaś sąd opiekuńczy nie postanowił inaczej, opiekun obowiązany jest prowadzić nadal pilne sprawy związane z opieką aż do czasu jej objęcia przez nowego opiekuna. Wówczas w razie zwolnienia opiekuna lub ustania opieki opiekun obowiązany jest złożyć w ciągu trzech miesięcy rachunek końcowy z zarządu majątkiem. Sąd opiekuńczy może jednak zwolnić opiekuna od obowiązku składania rachunku końcowego.

Opieka może także ustać z mocy prawa – następuje to w chwili, gdy małoletni osiągnie pełnoletność albo gdy przywrócona zostanie nad nim władza rodzicielska. Nie wyczerpuje to jednak wszystkich sytuacji, w jakich dochodzi do ustania opieki. Niewątpliwie bowiem opieka ustaje także, i to z mocy prawa, przez śmierć małoletniego lub też uznanie go za zmarłego.

Ustawa wskazuje jeszcze kilka szczegółowych postanowień dotyczących opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie. Co do zasady w tym wypadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące opieki nad małoletnim, z niedużymi modyfikacjami. Jeśli chodzi o te zmiany, to po pierwsze jeżeli wzgląd na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem ubezwłasnowolnionego całkowicie powinien być ustanowiony przede wszystkim jego małżonek, a w braku tegoż - jego ojciec lub matka. Po drugie, Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie ustaje z mocy prawa w razie uchylenia ubezwłasnowolnienia lub zmiany ubezwłasnowolnienia całkowitego na częściowe. O tych modyfikacjach warto pamiętać przy omawianiu opieki wobec osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie i jej opiekuna.

Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego i opieki

Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska

Telefon: +48 607-576-294

E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.