Prawa pracownika są ważnym elementem związanym ze stosunkiem pracy nawiązywanym między pracownikiem a pracodawcą. Prawa te określone są głównie na gruncie Kodeksu pracy, a za ich naruszenie możliwe jest poniesienie odpowiedzialności z tego tytułu. Jakie regulacje w tym przedmiocie przewiduje jednak prawo karne?
Naruszanie praw pracownika
Odpowiedzialność karna pracodawcy za naruszanie praw pracownika, zgodnie z art. 218 Kodeksu Karnego, dotyczy sytuacji, gdy działania lub zaniechania pracododawcy prowadzą do rażącego naruszenia praw pracowniczych, co może skutkować sankcjami karnymi. Osoba taka jak pracodawca może ponosić odpowiedzialność karną, gdy działania lub zaniechania w zakresie zarządzania personelem, warunków pracy lub polityki organizacyjnej prowadzą do złośliwego lub uporczywego naruszenia praw pracowniczych.
Jeśli chodzi o przykłady naruszeń, to może obejmować ignorowanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, mobbing, dyskryminację, zaniedbania związane z ochroną zdrowia pracowników czy też łamanie przepisów dotyczących czasu pracy i wynagrodzenia. Istotne jest w tym przypadku, żeby naruszenie było złośliwe lub uporczywe, czyli wykraczające poza standardowe nieprawidłowości w miejscu pracy i dotkliwie naruszające prawa pracownika.
Jak wskazuje M. Mozgawa w komentarzu do Kodeksu karnego, „złośliwie” oznacza nie tylko zachowanie umyślne, lecz także nakierowane na cel w postaci chęci wyrządzenia innej osobie krzywdy, dolegliwości; niezbędne jest tu ustalenie, że naruszanie praw określonego pracownika nie ma żadnych racjonalnych przyczyn, motywowane jest jedynie personalną niechęcią do jego osoby. Natomiast ,,uporczywie” oznacza, że zachowanie sprawcy ma albo trwać przez pewien czas, albo powtarzać się kilkakrotnie, musi zawierać także świadomość niweczenia tym możliwości osiągnięcia stanu założonego przez praw.
Odpowiedzialność karna pracodawcy
Jak wskazuje bowiem art. 218 § 1a Kodeksu karnego, osoba, która, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Dodatkowo sprawca, odmawiający ponownego przyjęcia do pracy, o której przywróceniu orzekł właściwy organ, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Natomiast osoba, która będąc zobowiązana orzeczeniem sądu do wypłaty wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy, obowiązku tego nie wykonuje, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Przestępstwa te należą do rozdziału XXVIII Kodeksu karnego, tj. przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową.
Przedmiotem ochrony tego przestępstwa są prawa osób wykonujących pracę zarobkową. Jest to przestępstwo niewłaściwe z zaniechania i ma ono charakter formalny. Do jego dokonania nie jest potrzebny skutek w postaci doznania przez pracownika pokrzywdzenia przez naruszenie jego praw ani faktyczny brak umożliwienia pracownikowi podjęcia pracy, nie jest nim także szkoda materialna. Przestępstwo z § 1a jest umyślne. W zależności od postaci czynności sprawczej można je popełnić tylko w zamiarze bezpośrednim („złośliwie”) oraz w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym (w ograniczonym zakresie w odniesieniu do znamienia „uporczywie”).
Warto także wskazać, że oprócz odpowiedzialności karnej, pracodawca może ponosić konsekwencje finansowe w postaci kar pieniężnych nałożonych przez organy nadzoru pracy. Jest to związane z tym, że pracodawca powinien świadomie stosować się do przepisów prawa pracy, dbając o warunki pracy i prawa pracowników. Wdrożenie polityki organizacyjnej przeciwdziałającej naruszeniom praw pracowniczych oraz edukacja kadry kierowniczej i pracowników na temat praw pracowniczych i norm etycznych w miejscu pracy, powinny przyczynić się do zapobiegania popełniania tego typu przestępstw.
Reasumując, odpowiedzialność karna za naruszanie praw pracownika, zgodnie z art. 218 Kodeksu Karnego, to istotny aspekt prawa pracy mający na celu ochronę pracowników przed rażącymi naruszeniami praw. Zapobieganie takiemu naruszeniu wymaga przestrzegania przepisów prawa pracy, promowania etyki pracy oraz stworzenia środowiska pracy wolnego od nadużyć czy dyskryminacji.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa karnego i naruszenia praw pracowniczych
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
