Piecza zastępcza w polskim prawie rodzinnym odgrywa istotną rolę w sytuacjach, gdy dziecko nie może pozostać pod opieką własnych rodziców z różnorodnych powodów. Może to wynikać z zaniedbania, przemocy domowej, trudności w wypełnianiu obowiązków opiekuńczych lub innych przyczyn, które uniemożliwiają właściwe zapewnienie opieki dziecku. Jak tę materię reguluje jednak polskie prawo rodzinne i opiekuńcze?
Piecza zastępcza
Obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem umieszczonym w pieczy zastępczej, jego wychowania i reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb, należą do rodziny zastępczej, prowadzącego rodzinny dom dziecka albo kierującego placówką opiekuńczo-wychowawczą, regionalną placówką opiekuńczo-terapeutyczną lub interwencyjnym ośrodkiem preadopcyjnym. Natomiast pozbawionym opieki i wychowania rodziców umieszczonym w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej, jego wychowania i reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb, należą do kierującego odpowiednio zakładem opiekuńczo-leczniczym, zakładem pielęgnacyjno-opiekuńczym lub zakładem rehabilitacji leczniczej. Pozostałe obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców dziecka.
Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej może nastąpić jedynie wówczas, gdy uprzednio stosowane inne środki oraz formy pomocy rodzicom dziecka, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, nie doprowadziły do usunięcia stanu zagrożenia dobra dziecka, chyba że konieczność niezwłocznego zapewnienia dziecku pieczy zastępczej wynika z poważnego zagrożenia dobra dziecka, w szczególności zagrożenia jego życia lub zdrowia. Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej wbrew woli rodziców wyłącznie z powodu ubóstwa nie jest dopuszczalne.
Ponadto, jak wskazują przepisy, dziecko umieszcza się w pieczy zastępczej do czasu zaistnienia warunków umożliwiających jego powrót do rodziny albo umieszczenia go w rodzinie przysposabiającej. Piecza zastępcza nad dzieckiem posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności jest zaś powierzana przede wszystkim rodzinie zastępczej zawodowej.
Piecza zastępcza nad dzieckiem – na czym polega?
Wykonywanie pieczy zastępczej powinno się odbywać także na odpowiednich zasadach. Jedną z nich jest to, że interesy dziecka zawsze powinny znajdować się na pierwszym miejscu. Wszelkie działania podejmowane w ramach pieczy zastępczej mają na celu bowiem zapewnienie dziecku bezpieczeństwa, opieki, rozwoju i prawidłowego wychowania. W przypadku konieczności umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, decyzję tę podejmuje sąd opiekuńczy na podstawie analizy sytuacji rodziny i potrzeb dziecka. Zasadą jest także, iż sąd umieszcza dziecko w rodzinnej pieczy zastępczej na terenie powiatu miejsca zamieszkania dziecka. Jednak w przypadku braku możliwości umieszczenia dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej na terenie powiatu miejsca zamieszkania dziecka lub gdyby takie umieszczenie było sprzeczne z dobrem dziecka, sąd umieszcza dziecko w rodzinnej pieczy zastępczej na terenie innego powiatu.
Nadto, w przypadku pieczy zastępczej, starania są kierowane w kierunku wsparcia rodziny biologicznej, aby możliwe było przywrócenie dziecka do własnego środowiska, jeśli warunki na to pozwolą. W zależności od sytuacji. dziecko w pieczy zastępczej może mieć prawo do kontaktu z własną rodziną, chyba że jest to sprzeczne z jego dobrem.
Osoby sprawujące pieczę zastępczą mają obowiązek dbać o dziecko, zapewniać mu bezpieczeństwo, edukację i wsparcie emocjonalne. Takie osoby są często także zobowiązane do raportowania postępów dziecka i współpracy z instytucjami nadzorującymi tę opiekę. Z uwagi na to można wskazać, że pieczę zastępczą regulują szczegółowo przepisy prawa rodzinnego i opiekuńczego w Polsce. Jej celem jest zapewnienie dziecku odpowiedniej opieki i środowiska rozwojowego w przypadku, gdy jest to niemożliwe w rodzinie biologicznej. Ostatecznym celem jest zawsze przywrócenie dziecka do własnej rodziny, o ile sytuacja ta będzie sprzyjała jego dobru.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa rodzinnego i pieczy zastępczej
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
