W Polskim prawie karnym posiadanie długów samo w sobie nie stanowi przestępstwa i nie prowadzi do odpowiedzialności karnej. Czy jednak niespłacanie długów albo inne działania dłużnika mogą stanowić czyn zabroniony na gruncie Kodeksu karnego?
Działanie na szkodę wierzycieli
W polskim Kodeksie Karnym znajdują się przepisy dotyczące przestępstw związanych z pokrzywdzeniem wierzyciela przez dłużnika. Kluczowe artykuły to 300 i 301, które obejmują zarówno czyny polegające na zubożeniu masy upadłościowej, jak i utrudnianiu egzekucji zobowiązań. Karalne jest bowiem, zgodnie z art. 300 KK, działanie osoby, która w razie grożącej jej niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku. Pozbywanie się zatem swojego majątku w przypadku posiadanie długów wobec określonych wierzycieli może zatem stanowić przestępstwo. Sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Przedmiotem ochrony są tutaj roszczenia uprawnionych wierzycieli i ich zabezpieczenie przed nieuczciwymi zachowaniami dłużników zmierzającymi do uniemożliwienia im zaspokojenia tych roszczeń.
Czynność sprawcza polega na uszczuplaniu lub udaremnianiu zaspokojenia wierzycieli. Udaremnienie oznacza całkowite wyłączenie możliwości zaspokojenia, uszczuplenie zaś – zmniejszenie należności. Jeżeli jednak pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, to ściganie tego przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego. Ponadto, jeśli sprawca wyrządził przy tym przestępstwie szkodę wielu wierzycielom, to odpowiedzialność karna jest zaostrzona i sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Karalne jest także działanie osoby, która to w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź usuwa znaki zajęcia. Wówczas sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Czy można za to iść do więzienia?
Jak wynika zatem z powyższych przepisów, za wskazane działania związane z uszczuplaniem swojego majątku będąc dłużnikiem, można iść do więzienia. Poza wspomnianymi działaniami, przestępstwo stanowi także działanie osoby, która będąc dłużnikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza zaspokojenie ich należności przez to, że tworzy w oparciu o przepisy prawa nową jednostkę gospodarczą i przenosi na nią składniki swojego majątku. Dotyczy to np. przenoszenie prywatnego majątku na spółki. Sprawca może utworzyć nową jednostkę samodzielnie albo wspólnie z innymi osobami. Nie ma to znaczenia dla przypisania odpowiedzialności za omawiany czyn. Wtedy sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Tej samej karze podlega, kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności.
Ustawa w art. 301 KK wskazuje nam także, iż kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli w sposób lekkomyślny doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Tutaj ta odpowiedzialność karna jest zatem mniej surowa. Trwonienie majątku oznacza zaś wszelkie czynności stanowiące gospodarcze marnotrawstw, a zaciąganie zobowiązań zwykle jest skutkiem zawarcia określonej transakcji, czyli przystąpienia do umowy. Zaciągnięcie zobowiązania polega w ty wypadku na zawarciu umowy cywilnoprawnej z obowiązkiem świadczenia.
Podsumowując, chociaż sam fakt posiadania długów nie prowadzi do kary pozbawienia wolności, działania mające na celu uniknięcie zobowiązań finansowych lub szkodzenie wierzycielom mogą być traktowane jako przestępstwa. W takich przypadkach, istotne jest zwrócenie uwagi na konkretny kontekst i działania podejmowane przez dłużnika. Warto również skonsultować się z prawnikiem, aby uzyskać dokładne i aktualne informacje dotyczące polskiego prawa karnego oraz konsekwencji prawnych związanych z zarządzaniem majątkiem w kontekście długów.
Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa karnego i przestępstw dotyczących wyzbywania się majątku
Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska
Telefon: +48 607-576-294
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
