Odpowiedzialność karna za żebranie w polskim prawie wykroczeń jest uregulowana w Kodeksie wykroczeń. Żebranie jest traktowane jako nielegalna forma proszenia o pomoc finansową lub innego rodzaju wsparcie na ulicy lub w miejscach publicznych. Co jednakże za to grozi?

Żebranie

Żebranie jest zdefiniowane jako zachowanie polegające na proszeniu o pieniądze lub inne świadczenia majątkowe, z użyciem gestów, słów lub innych zachowań, które sugerują potrzebę pomocy finansowej lub materialnej. Osoba podejrzana o żebranie może być zatrzymana przez organy ścigania, a następnie przesłuchana w celu ustalenia okoliczności sprawy. W przypadku stwierdzenia winy, sprawa zostaje skierowana do sądu, który podejmuje decyzję w sprawie wymierzenia kary.

Jak wskazuje zaś Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 19 lutego 2008 roku: ,,Natarczywe domaganie się pieniędzy w rozumieniu art. 58 § 2 k.w. nigdy nie wiąże się, w przypadku ich otrzymania, ze zwrotem. Sprawca takiego wykroczenia staje się ich właścicielem, ale żebractwo nawet niezwykle natarczywe nie może być utożsamiane z rozbojem. Podobnie rzecz ma się z przestępstwem z art. 191 § 1 k.k., tj. przemoc lub groźba bezprawna w celu zmuszenia innej osoby do określonego zachowania, gdzie brak możliwości ustalenia zamiaru zaboru w celu przywłaszczenia uniemożliwi zawsze uznanie takiego zachowania za przestępstwo rozboju”.

Jedną z głównych przyczyn żebrania jest brak środków do życia oraz ubóstwo, które sprawiają, że ludzie nie są w stanie zapewnić sobie podstawowych potrzeb, takich jak jedzenie, schronienie czy opieka zdrowotna. Osoby bezrobotne lub te, które nie mają dostępu do pracy o godziwym wynagrodzeniu, często zmuszone są sięgać po żebractwo jako jedyny sposób na przetrwanie. Czasem także osoby uzależnione od substancji psychoaktywnych często sięgają po żebranie, aby zdobyć pieniądze na swoje nałogi. Żebranie publiczne często prowadzi do marginalizacji i wykluczenia społecznego, ponieważ osoby żebrzące często są traktowane przez społeczeństwo jako obciążenie lub zagrożenie.

Odpowiedzialność karna

Zasadą jest wówczas, że osoba, która mając środki egzystencji lub będąc zdolny do pracy, żebrze w miejscu publicznym, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany. Oznacza to, że znamiona wykroczenia zostaną zrealizowane, gdy sprawca:

1. ma środki egzystencji i jest zdolny do pracy;
2. nie ma wprawdzie środków egzystencji, ale jest zdolny do pracy;
3. jest niezdolny do pracy, ale ma środki egzystencji.

Natomiast kto żebrze w miejscu publicznym w sposób natarczywy lub oszukańczy, podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności. W tym wypadku wyłączona jest zatem możliwość orzeczenia kary nagany i grzywny, a zostało to zastąpione przez ustawodawcę przez karę aresztu.

W artykule 58 ustawy ustanowiono zatem dwa przestępstwa związane z żebractwem. Pierwszy paragraf zakłada, że osoba mająca środki do życia lub zdolna do pracy nielegalnie żebra w miejscu publicznym, podczas gdy drugi punkt zabrania natarczywego lub oszukańczego żebrania w miejscach publicznych. Celem tego przepisu jest ochrona porządku publicznego, który może być poważnie zakłócony przez praktykę żebrania. Celem ustawy jest również ochrona społeczeństwa przed nadużyciami oraz natarczywym żebractwem. Zakazane zachowanie polega na proszeniu o jałmużnę, co jest zdefiniowane jako żebranie.

To wykroczenie ma charakter formalny, a do jego dokonania nie jest wymagane uzyskanie ofiary w postaci jałmużny. Miejsce publiczne wskazane w tym przepisie to zaś obszar dostępny dla nieokreślonej liczby osób, gdzie ludzie mogą swobodnie przebywać. Obejmuje to także miejsca, do których dostęp możliwy jest po zakupieniu biletu, takie jak środki komunikacji publicznej, kina, teatry czy stadiony.

Reasumując, żebranie w Polsce jest traktowane jako wykroczenie, za które grożą kary takie jak nagana, ograniczenie wolności czy też grzywna. Jest to forma nielegalnego proszenia o pomoc finansową lub materialną, która jest ścigana przez organy ścigania i sądy. Żebranie publiczne jest złożonym zjawiskiem, którego przyczyny i skutki są głęboko zakorzenione w społeczno-ekonomicznych realiach danego społeczeństwa. Aby skutecznie przeciwdziałać temu zjawisku, konieczne jest opracowanie kompleksowych programów pomocy społecznej oraz rozwiązań mających na celu likwidację przyczyn ubóstwa i wykluczenia społecznego.

Kontakt w zakresie porady prawnej dotyczącej prawa karnego i wykorczeń

Kancelaria Adwokacka B-Legal Toruń, adwokat rozwodowy Katarzyna Bórawska

Telefon: +48 607-576-294

E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.